Antwerpen, zondag 26 april 2015
“Afscheid”
Dames en Heren,
Geacht Publiek,
Beste collega’s en vrienden,
Voor wie mij niet kent: ik ben dus niet Bart De Wever, de burgemeester, ik ben ook niet de schepen voor cultuur of de schepen voor de haven waar het Enterschip al een week lang ligt aangemeerd, mijn naam is Karel Hermans en ik ben cultuurbeleidscoördinator van de stad Antwerpen. Ik mag namens de stad afscheid nemen van het ENTER festival 2015.
Afscheid nemen van “het belangrijkste Kunstenfestival van de Natie” zoals Helmut Lotti dit festival noemde, bij de opening vorige week.
Op dat ogenblik sprak Helmut Lotti ook de hoop uit dat de ‘hoogwaardigheidsbekleders’ het belang van dit festival zouden inzien en bij een volgende gelegenheid wèl aanwezig zouden zijn. Het klonk als een oproep naar die hoogwaardigheidsbekleders, ik sluit mij daar graag bij aan.
Ook vandaag zijn er geen “hoogwaardigheidsbekleders” om het woord te nemen, maar dat geeft mij de gelegenheid om als afscheidnemende cultuurbeleidscoördinator afscheid te nemen van het festival. Ik ben misschien wel goed geplaatst om daar iets over te zeggen, over afscheid.
Het zijn mijn laatste maanden als cultuurbeleidscoördinator en binnenkort is dus een belangrijk deel van mijn leven voorbij, een belangrijk deel stopt. En om dit op een goede manier te kunnen afronden, om van dit deel afscheid te kunnen nemen merk ik hoe belangrijk het is:
- Je erkend te voelen
- Je gezien te voelen
- Te zien dat anderen je waarderen
- Te zien dat ze respect hebben voor wat je hebt gepresteerd.
Uiteraard gaat dit niet over mij, het is de essentie van wat ik ervaren heb in dit festival. Hoe belangrijk het is voor elke deelnemer van elk project deze week om gezien en gehoord te worden, het is de rode draad, het centraal thema zo je wil in zoveel van de verhalen die hier verteld zijn: de nood en het recht van elk individu om gezien en gewaardeerd te worden om wie je bent.
Wat ik nog heb mogen ervaren is hoe belangrijk het is, vandaag meer dan ooit, om heel concreet:
- te tonen DAT talent niet afhankelijk is van afkomst of sociale status
- te tonen DAT je niet meer waard bent naarmate je inkomen groter wordt
- te tonen DAT je verhaal niet belangrijker wordt naarmate je beter Nederlands spreekt
- te tonen DAT je niet meer recht op een menswaardig bestaan naarmate je meer Belg bent
- te tonen DAT je niet belangrijker voor de gemeenschap bent naarmate je meer ingeburgerd bent.
Om op die manier afscheid te kunnen nemen van de overtuiging DAT :
- Talent iets is voor de happy few
- Dat je een nul bent als je arm bent
- Dat je pas recht van spreken hebt als je Nederlands spreekt
- Dat je pas een recht van bestaan hebt hier als je je identiteit verloochent.
Want alles draait om het aannemen van de nieuwe overtuiging : dat iedereen in zijn eigen grootheid mag geloven!
Om het met de woorden van de zangers van Onze Rijkdom te zeggen: “Hoe groot kan je zijn
Als ik begin te denken en te voelen
Wat ik zelf wil
Ik en niemand anders.”
Ik wil leven in een gemeenschap die deze overtuiging en dit geloof onderschrijft.
Ik droom van een stad die gelooft DAT: “de rijkdom van een gemeenschap wordt bepaald door de grootheid van elk individu van die gemeenschap” en daar ook naar handelt.
Maar om dit waar te maken hebben we natuurlijk de “hoogwaardigheidsbekleders” van Helmut Lotti nodig, die nu ontbreken.
En om die te overtuigen hebben we dan weer dit festival nodig, hebben we kunstenaars nodig, meer kunstenaars, die hier ook nog teveel ontbreken.
Zodat we het belangrijke debat kunnen aangaan over de rol van de kunstenaar in de maatschappij, met zoveel mogelijk kunstenaars. Zodat we ons niet langer verliezen in een oneigenlijk debat, dat we de discussie kunnen overstijgen over het gevaar dat het sociale engagement de ‘kwaliteit van de kunst’ aantast.
Ik wil besluiten met een stukje uit een interview met Wim Vandekeybus, een kunstenaar die dit geloof al jarenlang belichaamt, in de Knack van deze week: Dans is van levensbelang voor de samenleving; waarin Els Van Steenberghe de vraag stelt: staat uw kunstenaarschap uw sociaal engagement soms in de weg?
Vandekeybus: Integendeel, elke voorstelling is een sociaal statement. Onze tempel in Molenbeek is een sociaal statement in een zogezegd verloederde wijk. … Ik ben niet geschoold, maar ik leerde door mensen te ontmoeten, door te reizen en door in hartje Brussel onze werking uit te bouwen. “
En verder, over het van levensbelang zijn: “We leven meer dan ooit in miljoenensteden maar we zijn eenzamer dan ooit en raken elkaar amper nog aan. Net daarom maken we dans. Dans belichaamt de nood aan sociaal contact die we allemaal steeds harder voelen. Iedereen wrijft maar over zijn computer of telefoon. In onze studio zijn alle computers en touchscreens verboden. We pakken elkaar vast”.
Om dit festival waardig af te sluiten wil ik jullie allen, maar in het bijzonder Demos, van harte danken en feliciteren met de organisatie van het hele festival en stel ik voor dat jullie straks mekaar feliciteren, vastpakken en een feestje bouwen!
Karel Hermans
26 april 2015