“Wij zijn hier ook ! … En we willen gezien worden”
Het verhaal van twee ambitieuze Antwerpse dames met West-Afrikaanse roots
(een reportage en interview van Marlies Janssens en Hanaa Boubouh met foto’s van Ivo Delattre).
Mei-Lan Hsiao maakte een artikel voor de Chinese krant The Capital.
Twee Vlaams-Afrikaanse actrices Aminata Demba en Aicha Cissé, geven een stukje bloot van zichzelf en hun zoektocht naar hun identiteit met een ontroerende voorstelling ‘Dis-moi wie ik ben’.
Thuis en toch vreemd zijn in twee culturen is de rode draad in het verhaal.
Dis-moi wie ik ben, een krachtige vraag met zowel Franse als Nederlandstalige woorden duiden op de diversiteit in taal en identiteit waarmee de twee vrouwen zijn opgegroeid, maar ook op de tweeledigheid en gespletenheid in hun identiteit van wie ze nu zijn.
De onbeantwoorde vragen
Ze zoeken antwoorden op vragen. De vragen blijven onbeantwoord, deels omdat hun ouders overleden zijn. Alleen Aicha’s moeder leeft nog, maar ook door de taboes en het stilzwijgen dat er nog steeds heerst rond bepaalde thema’s. De dames hebben doorheen de jaren hun verhaal bijééngesprokkeld door te luisteren en vragen te stellen aan hun ouders en verschillende familieleden. “Stop in the name of love before you break my heart” herinnert ons telkens aan de zaken die niet luidop mogen gezegd worden en al zingend en dansend wijzen de dames ons op de breekbaarheid van de onbeantwoorde vragen.
“Het migratieverhaal van de West-Afrikanen is niet zo bekend in België”
Aminata en Aicha hebben allebei een West-Afrikaanse migratieachtergrond. Hun ouders zijn uit Mali en Senegal geïmmigreerd om hier “tijdelijk” te komen werken. Ze zijn in de diamantbuurt toegekomen en beginnen werken en ze wilden aanvankelijk terugkeren naar hun vaderland. Het is uiteindelijk anders uitgedraaid. Hun kinderen werden hier geboren en ze bleven.
Het migratieverhaal van de West-Afrikaanse gemeenschap is zo goed als onbekend in België. Deze mensen verdienen een stem zeker na 50 jaar migratiegeschiedenis, vinden beide actrices.
Hoe zijn jullie tot dit 
project gekomen?
Aïcha: We waren beiden reeds actief bij GEN2020 (traject & platform voor grensverleggend theater), waar we masterclasses volgden bij onder andere Frédérique Lecomte (regisseuse van Dis-moi wie ik ben). Zo kwamen we in 2013 op het idee om hier samen iets rond te doen, gezien onze gelijke achtergrond en vragen rond identiteit. Frédérique maakt geen puur documentair theater, maar werkt wel vanuit improvisaties rond persoonlijke thema’s.
Alle scènes zijn min of meer herkenbaar, als ware uit het leven gegrepen, of je nu zwart of blank bent. In hoeverre is wat jullie op het podium tonen biografisch?
Aïcha: Alles wat we vertellen in Dis- moi is persoonlijk en waargebeurd. Mijn vader is echt gestorven toen ik 16 jaar oud was, Aminata haar beide ouders zijn echt gestorven. Hoe we dit inkleden op het podium is natuurlijk gespeeld. De attributen die we gebruiken zoals de verkleedkleren, de muziek, de liedjes die we zingen en de vele herhalingen en overdrijvingen zijn allemaal ludieke elementen die ons toch helpen een zekere afstand te creëren van de boodschap die we eigenlijk willen overbrengen. We proberen het publiek ook te betrekken in onze leefwereld door met hen in dialoog te gaan en het stuk interactief te maken.
De titel van jullie stuk is tweetalig. Is dit een symbolische verwijzing naar jullie culturele gespletenheid?
Aminata: Eigenlijk leek dit ons relevant omdat we beiden tweetalig zijn. Van thuis uit zijn we Franstalig opgevoed, hoewel we hier in Antwerpen natuurlijk het vaakst Nederlands spreken. Maar het kan symbolisch gezien zeker doorgetrokken worden naar onze ‘dubbele identiteit’. We zullen het stuk ook nog brengen in Wallonië en daarom dus reeds een verwijzing naar het Frans.
Dis-moi wie ik ben is jullie eerste theaterstuk. Hebben jullie ambities binnen het acteerwereldje?
Aïcha: Zeer zeker, er zitten ook nog enkele projecten aan te komen voor televisie, en ook voor op de planken. Ik speel mee in enkele filmproducties van studenten van Sint-Lucas en start binnenkort via GEN2020 met repetities voor een nieuwe voorstelling van Laika. Aminata heeft al nieuwe rollen in coproducties van Het Zuidelijk Toneel en De Nieuw Amsterdam met t,arsenaal mechelen op het programma staan.
Wat voor soort projecten dragen jullie voorkeur? Is het belangrijk dat deze steeds een socio-culturele thematiek dragen?
Aminata: Ik vind het belangrijk om alles te kunnen en mogen spelen als actrice. Het leek ons belangrijk voor een eerste project om zeker het onderwerp van migratie en integratie aan te snijden, om duidelijkheid te scheppen rond onze identiteit. Maar ik wil zeker ook gewoon alle rollen kunnen spelen, zoals een ’Marieke’ bijvoorbeeld! (Laat dat nu net de volgende rol zijn die Aminata heeft aangenomen bij Het Zuidelijk Toneel)
Na de vragenronde hebben enkele toeschouwers de actrices nog bedankt voor hun prachtprestatie en de herkenbaarheid van het stuk. Aïcha en Aminata betekenen veel voor een generatie migranten die volledig geïntegreerd zijn en minder bekend met hun roots, maar zich wel afvragen vanwaar de culturele verschillen nu juist komen. Hun bijzondere mix van fictie en autobiografische anekdotes blijven even aan je ziel kleven en laten je als toeschouwer nadenken over het verhaal van mensen met een migratieachtergrond en hun hunkering naar het in beeld brengen van hun voorgeschiedenis, hun identiteit. Tevens worden er ook universele thema’s aangestipt zoals rouw, pijn, verdriet en liefde.
Aan hand van korte scènes en een evenwichtige combinatie van zelfspot (bijvoorbeeld over Afrikaans culturele tradities zoals polygamie), ironie, stereotypering, maar ook het verdriet en heimwee naar familie en vaderland maken van dit stuk een geweldige vertoning.
Klik hier voor meer foto’s van Dis-moi wie ik ben.